Harmonia samogłoskowa


W języku tureckim mamy 8 samogłosek, które dzielą się na tylne (4) i przednie (4).
tylne: a, ı, u, o
przednie: e, i, ü, ö

Język turecki jest językiem aglutynacyjnym, a więc wszelkie formy tworzymy poprzez dodawanie sufiksów.

Przykład sufiksów:


-lar (sufiks liczby mnogiej)
-sin ( polskie "jesteś")
-dir
itd.

Np.

ev (dom)

ev+-lar = evler (domy)


Samogłoska w sufiksie uzgadnia się do ostatniej samogłoski w wyrazie.
W wyrazie ev mamy samogłoskę "e" czyli przednią- więc w sufiksie również musi być przednia.
W przypadku sufiksu -lar mamy dwie możliwości samogłosek do wyboru:
a lub e czyli -lar lub -ler
O tym którą z opcji wstawimy decyduje ostatnia samogłoska w wyrazie.
Po przedniej przednia, po tylnej tylna!

Przykłady:
ev> evler - dom> domy
kız> kızlar - dziewczyna> dziewczyny
araba> arabalar - samochód> samochody
bardak> bardaklar - szklanka>szklanki
el> eller - dłoń>dłonie
gül> güller - róża> róże
göl> göller - jezioro>jeziora
göz> gözler - oko>oczy


Wyjątki

Jest trochę wyjątków od tej zasady harmonii, ale niewiele. Są to wyrazy zapożyczone głównie z języka arabskiego.
np.
saat> saatler - godzina>godziny

Mamy tu ostatnią samogłoskę "a", jednak w sufiksie, mimo to wystąpiła "e". Czyli wbrew harmonii- mamy zamiast -lar, -ler.


Sufiksy 2 i 4 postaciowe

Sufiksy dzielimy na dwu i cztero postaciowe. Oznacza to, że w danym sufiksie mamy 2 lub 4 możliwości samogłosek.

W sufiksach 2 postaciowych mamy 2 dostępne samogłoski: a i e.
Czyli "a" jest tu opcją tylną, a "e" przednią i w zależności czy ostatnia samogłoska w wyrazie będzie przednia czy tylna, dopasujemy odpowiednią wersję.

Np.

evler- domy
koltuk>koltuklar - fotele
baba>babalar - ojcowie
araba>arabalar - samochody
itd.

Czyli:
Gdy ostatnią samogłoską jest:

a, ı, u, o,

sufiks będzie miał postać -lar,

a gdy:

e, i, ü, ö,

sufiks -ler.

Jeśli chodzi o sufiksy 4 postaciowe, mamy 4 możliwości samogłosek:

i, ı, u, ü

Przykładem takiego sufiksu może być:

-sin

Jest to sufiks osobowy oznaczający po prostu "jesteś".

4 dostępne możliwości będą tu następujące:
-sin
-sın
-sün
-sun

Przykłady:
anne- mama
annesin - jesteś mamą

güzel - ładny, ładna
güzelsin - jesteś ładna

kız - dziewczyna
kızsın - jesteś dziewczyną

çocuk - dziecko
çocuksun - jesteś dzieckiem

baba - ojciec
babasın - jesteś ojcem

kör - ślepy
körsün - jesteś ślepy

gül - róża
gülsün - jesteś różą

tok - najedzony, pełny
toksun - jesteś najedzony

mühendis - inżynier
mühendissin - jesteś inżynierem